چگونه بفهمیم تسمه‌های خودرو باید تعویض شوند؟

به گزارش سایت باماشین تسمه‌های خودرو انواع مختلفی دارند و با عمر محدود خود ممکن است مشکلاتی برای صاحبان خودرو ایجاد کنند. بنابراین لازم است که با این قطعات آشنا شده و زمان تعویض به موقع آن‌ها را بدانیم. در این مقاله به بررسی انواع تسمه‌های موجود در خودرو و زمان مناسب جهت تعویض آن‌ها می‌پردازیم.

تسمه خودرو چیست؟

تسمه‌ها قطعاتی انعطاف‌پذیر به شکل حلقه هستند که وظیفه انتقال انرژی و برقراری اتصالات مکانیکی را بر عهده دارند. تسمه‌ها دارای قطرهای متفاوتی هستند که به عملکرد آن‌ها بستگی دارد و معمولا به دور یک قرقره یا پولی پیچ می‌خورند و نیروی چرخشی را بین آن‌ها منتقل می‌کنند. در واقع عملکرد آن‌ها به نحوی است که نیروی چرخشی را از موتور به سایر قطعات مهم انتقال می‌دهند و به طور معمول از جنس لاستیک با مقاومت بالا ساخته می‌شوند.

انواع تسمه خودرو و زمان تعویض آن‌ها

تسمه‌ها انواع مختلفی دارند که مهم‌ترین آن‌ها تسمه تایم و تسمه دینام یا هیدرولیک است.

تسمه دینام

این نوع تسمه با نام‌های تسمه هیدرولیک، تسمه پروانه و تسمه مارپیچ نیز شناخته می‌شود و وظیفه انتقال نیروی چرخشی از موتور به دینام، پمپ آب، پمپ فرمان، سیستم تهویه و هیدرولیک را بر عهده دارد. موقعیت این تسمه در جلوی خودرو و زیر کاپوت به دور قرقره متصل شده به میل لنگ است، به همین دلیل با چرخش میل لنگ (ناشی از کار موتور) این نیروی چرخشی انتقال می‌یابد و به سیستم‌های مورد نظر می‌رسد.

 تعداد این تسمه در خودروهای مختلف می‌تواند یک یا دو عدد باشد و در حالت تکی به تسمه مارپیچ معروف است. به طور معمول یکی از تسمه‌ها وظیفه چرخاندن دینام و تسمه دیگر وظیفه چرخش کمپرسور کولر و پمپ فرمان را بر عهده دارد. با انتقال نیروی موتور به دینام از طریق این قطعه، دینام که نوعی ژنراتور است قادر خواهد بود تبدیلات انرژی را انجام دهد و انرژی لازم جهت شارژ باتری را فراهم کند. بنابراین با خرابی تسمه دینام مجموعه‌ای از سیستم‌های موجود در خودرو دچار مشکل خواهند شد.

تسمه دینام مانند سایر قطعات خودرو به مرور مستهلک شده و عملکرد خود را از دست می‌دهد. به طور معمول لازم است در سرویس‌های دوره‌ای سلامت این قطعه بررسی شود تا در صورت نیاز نسبت به تعویض آن اقدام شود. معمولا زمان تعویض این تسمه در زمانی حدود 6-4 سال، معادل 80 هزار کیلومتر در نظر می‌گیرند، اما برای اطلاعات دقیق‌تر لازم است به دفترچه راهنمای خودرو رجوع شود.

علائم خرابی تسمه دینام

توجه به علائم خرابی این قطعه ممکن است زمان مناسب جهت تعویض را مشخص کند. برخی از علائم خرابی تسمه دینام شامل موارد زیر هستند:

• مشاهده خاصیت کشسانی بیش از حد معمول
• چرب شدن تسمه
• وجود پارگی، خوردگی، ساییدگی و خشک شدگی
• شنیده شدن صداهای جیرجیر یا جیغ مانند
• عملکرد نا مناسب کولر و سیستم تهویه
• کنترل نامناسب فرمان و سنگینی آن
• روشن شدن چراغ چک باتری
• سوسو زدن چراغ‌ها
• افزایش دمای موتور
• کاهش شارژ باتری

در صورت مشاهده هر گونه از این علائم لازم است نسبت به تعویض این قطعه اقدام شود. علاوه براین عوامل مختلفی ممکن است موجب پارگی تسمه دینام شوند. مانند جنس بی کیفیت، رانندگی در دورهای بالا، نصب نادرست، روغن ریزی و چرب شدن و ... در صورت پاره شدن این تسمه موتور قادر به فعالیت نخواهد بود و خودرو از حرکت باز می‌ایستد.

تسمه تایم و کاربرد آن در خودرو

تسمه تایم اهمیت زیادی در خودرو دارد، زیرا نیروی چرخشی را از میل لنگ به سوپاپ‌ها منتقل می‌کند و از این طریق نیروی لازم جهت حرکت میل سوپاپ و همچنین میل بادامک ایجاد می‌شود. میل بادامک خود به این نیرو نیاز دارد تا باز و بسته کردن سوپاپ‌ها را تضمین کند. تسمه تایم به دلیل شیار دار بودن لایه داخلی آن، ارتباط بهتری با میل بادامک برقرار می‌کند. نحوه زمان بندی انتقال این گشتاور از میل لنگ به میل بادامک باید دقیق باشد. این دقت از طریق تسمه تایم و اتصال مناسب آن (نه سفت و نه شل بودن) انجام می‌شود. علاوه بر این اندازه تسمه تایم بسته به نوع خودرو و ویژگی‌های آن دارد، برای مثال در موتورهای DOCH طول این تسمه بلندتر از تسمه مورد استفاده در موتورهای SOCH است.

در حین فعالیت موتور لازم است سوپاپ‌ها به سمت پایین و بالا حرکت کنند که این حرکت توسط میل لنگ و تسمه تایم تنظیم می‌گردد. حرکت میل لنگ چرخش تسمه تایم را به دنبال دارد که به نوبه خود از طریق اتصال به میل بادامک، موجب حرکت میل سوپاپ می‌شود. حرکت بادامک موجب فشرده شدن و سپس رها شدن سوپاپ‌ها می‌شود که زمان بندی این باز و بسته شدن و تناسب آن با حرکت پیستون‌ها اهمیت دارد. به همین دلیل به این تسمه نام تایم را نهاده‌اند. براین اساس این قطعه دو وظیفه اصلی دارد: 1. به حرکت در آوردن میل بادامک با استفاده از نیروی میل لنگ و 2. تنظیم زمان‌بندی حرکت سوپاپ‌ها. 

بیشتر بخوانید: بهترین مارک تسمه تایم چیست؟

ذکر این نکته نیز قابل توجه است که امروزه زنجیر تایم جایگزین تسمه تایم شده است، زیرا به دلیل استهلاک بالا عمر این قطعات پایین است. از آنجایی که زنجیر تایم از جنس فلز است، مقاومت بیشتری نسبت به استهلاک دارد و نیاز به تعویض مداوم این قطعه را از بین می‌برد. به طور کلی عمر مفید تسمه تایم به نوع خودرو، جنس تسمه مورد استفاده و میزان فشار متحمل شده بستگی دارد. سبک رانندگی اثر مستقیمی بر عمر این تسمه خواهد داشت. در سرویس‌های منظم وضعیت سلامت این قطعه باید مورد بررسی قرار گیرد تا در صورت نیاز نسبت به تعویض آن اقدام شود. به طور معمول مسافتی در حدود 60 هزار کیلومتر را به عنوان زمان مناسب جهت تعویض این قطعه در نظر می‌گیرند.

علاوه بر فرسودگی، عوامل دیگری چون ارتباط با تسمه دینام نیز ممکن است مشکلاتی برای تسمه تایم ایجاد کند به طوری که موجب در رفتن یا پارگی آن شود. در نتیجه این اتفاق زمان بندی حرکت سوپاپ‌ها از بین خواهد رفت که ممکن است آسیب‌های جدی چون خرابی سیلندر و سرسیلندر و آسیب به پیستون و سوپاپ را در پی داشته باشد. در صورت پارگی این قطعه خودرو قادر به حرکت نخواهد بود.

علائم خرابی تسمه تایم

از علائم خرابی تسمه تایم می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:

1. استارت خوردن نامناسب خودرو
2. خارج شدن دود غیرعادی از اگزوز
3. فعالیت نامناسب موتور خودرو
4. شنیده شدن صداهای مانند غیژ غیژ از موتور

خواندن این مقاله را از دست ندهید: بهترین زمان تعویض تسمه تایم

سخن پایانی

تسمه‌ها از اجزای مهم خودرو هستند که در صورت وجود مشکل در آن‌ها یا پارگی عملکرد خودرو را به طور کامل مختل می‌کنند. این تسمه‌ها دو نوع اصلی تسمه دینام و تسمه تایم را شامل می‌شوند که وجود هر دو آن‌ها برای عملکرد صحیح خودرو ضروری هستند. ایجاد آسیب در این قطعه‌ها علائم مشخصی دارد که در این مقاله به آن‌ها پرداختیم. لازم است با سرویس به موقع خودرو و بررسی سلامت این تسمه‌ها نسبت به تعویض به موقع آن‌ها اقدام شود تا از بروز هر گونه آسیب جدی جلوگیری شود.