علائم خرابی کمک فنر خودرو چیست؟

تصور کنید در حین رانندگی در جاده‌ای صاف هستید، اما خودرو شما به طور غیرطبیعی شروع می‌کند به لرزش و کنترل آن نیز به مراتب دشوارتر از قبل می‌شود. این وضعیت می‌تواند ناشی از عوامل مختلفی باشد که یکی از علائم خرابی کمک فنر خودرو محسوب می‌گردد. کمک‌های فنر نقش مهمی در سیستم جلوبندی ماشین داشته اما در بررسی‌ها و معاینات فنی کمتر به آن توجه می‌شود در حالی که اثر مستقیمی بر عملکرد خودرو و ایمنی سرنشینان دارند.

شناخت علائم خرابی کمک فنر و دلایل آن می‌تواند به سلامت بیشتر خودرو منجر شده و سواری راحت‌تر و بهتری را تجربه کرد. با باماشین همراه باشید تا با کمک‌های فنر خودرو آشنا شویم.

کمک فنر خودرو چیست و چه اهمیتی دارد؟

سیستم تعلیق دارای صدها قطعه مختلف است و کمک فنر یکی از آنهاست که وظیفه اصلی آن کنترل حرکت فنرها و کاهش نوسانات خودرو در هنگام عبور از ناهمواری‌ها و دست‌اندازها می‌باشد. این قطعه به طور مستقیم بر روی راحتی و پایداری خودرو تأثیر می‌گذارد. همچنین این بخش از خودرو با جذب انرژی ناشی از ضربات و نوسانات، از لرزش‌های شدید خودرو جلوگیری کرده و به حفظ تماس چرخ‌ها با سطح جاده کمک می‌کنند. این امر نه تنها باعث افزایش راحتی سرنشینان می‌شود، بلکه ایمنی خودرو را نیز بهبود می‌بخشد.

علاوه بر این، کمک فنرها مسئولیت توزیع یکنواخت وزن خودرو در حین حرکت را بر عهده داشته و می‌بایست جلوی سایش غیرعادی لاستیک‌ها را عملکرد اصولی خود بگیرند وگرنه شاهد خرابی کمک فنر خودرو خواهیم بود. در نهایت، اگر کمک فنرها دچار خرابی شوند، می‌توانند منجر به مشکلات جدی مانند کاهش کنترل خودرو، افزایش فاصله ترمز و حتی خطرات تصادف شوند.

علائم خرابی کمک فنر خودرو

هر قطعه‌ای که در ساختار اتومبیل خراب می‌شود، خود را با نشانه‌ها و علامت‌هایی به راننده می‌فهماند. کمک فنر خودرو نیز هنگامی که خراب شده و یا آسیب دیده، نشانه‌هایی همچون نشتی روغن، لرزش‌های بسیار، کشیده شدن سواری به جهت‌های مختلف و... را نمایان می‌کند. شناخت این موارد می‌تواند به سلامت افراد و خودرو کمک کرده و جلوی اتفاقات ناگوار را بگیرد. در ادامه علائم خرابی کمک فنر خودرو را ذکر می‌کنیم:

۱. کشیده شدن خودرو به سمت‌های مختلف

یکی از نشانه‌های رایج خرابی کمک فنر، کشیده شدن خودرو به یک سمت در هنگام رانندگی است. این اتفاق زمانی رخ می‌دهد که کمک فنرهای یک سمت خودرو عملکرد خود را از دست داده باشند و نتوانند به طور موثر نوسانات و ضربات وارده به سیستم تعلیق را کنترل کنند. در نتیجه، فشار نامتعادلی به چرخ‌های خودرو وارد می‌شود و باعث شده تا خودرو به یک سمت کشیده گردد. این کشیدگی معمولاً در هنگام ترمز کردن، شتاب گیری یا عبور از پیچ‌ها بیشتر محسوس است. به عنوان مثال، اگر کمک فنر سمت راست جلو خودرو ضعیف شده باشد، خودرو نیز به صورت ناگهانی به سمت راست کشیده خواهد شد.

۲. لرزش‌های غیرعادی به دلیل خرابی کمک فنر

دیگر علائم خرابی کمک فنر خودرو که بسیار مشهود بوده، لرزش‌های غیرعادی در حین رانندگی است. وظیفه کمک فنرها این‌ست که ضربات و نوسانات ناشی از ناهمواری‌های جاده را جذب کنند و خرابی کمک فنر باعث می‌شود که این ضربات به طور کامل جذب نشوند و به اتاق خودرو و اجزای دیگر منتقل گردند، که منجر به لرزش و تکان‌های آزاردهنده می‌شود. این لرزش‌ها معمولا در سرعت‌های مختلف و به خصوص روی سطوح ناهموار جاده بیشتر احساس می‌شوند.

شدت لرزش‌ها می‌تواند با میزان خرابی کمک فنر رابطه مستقیم داشته باشد. در مراحل اولیه خرابی، لرزش‌ها امکان داشته خفیف و گاه به گاه باشند، اما با پیشرفت خرابی، شدت و فراوانی لرزش‌ها افزایش می‌یابد. این لرزش‌ها می‌توانند در فرمان، صندلی‌ها و سایر قسمت‌های خودرو احساس شوند.

۳. لغزش و عدم کنترل ماشین در پیچ‌ها

یکی دیگر از علائم بارز خرابی کمک فنر، کاهش پایداری و کنترل خودرو در پیچ‌ها و لغزش بیشتر خودرو است. کمک فنرها به عنوان بخشی از سیستم تعلیق، نقش مهمی در حفظ تماس چرخ‌ها با سطح جاده در حین عبور از پیچ‌ها دارند. کمک فنرهای سالم به جذب نوسانات و حفظ چسبندگی تایرها به جاده کمک کرده و از لغزش و انحراف خودرو جلوگیری می‌نمایند. اما زمانی که کمک فنرها دچار مشکل می‌شوند، دیگر نمی‌توانند به طور مؤثر ضربات و نوسانات را جذب کنند. این امر منجر شده که در هنگام عبور از پیچ‌ها، چرخ‌ها تماسی ناپایدار با سطح جاده داشته باشند. در نتیجه، کنترل خودرو در پیچ‌ها دشوارتر می‌شود، خودرو بیشتر به سمت خارج پیچ تمایل پیدا می‌کند و احتمال لغزش و از دست دادن کنترل افزایش می‌یابد. این مشکل به ویژه در سرعت‌های بالاتر و یا در پیچ‌های تند بیشتر مشهود است.

۴. علائم خرابی کمک فنر خودرو: فرسایش سریع لاستیک

فرسایش غیرمعمول لاستیک‌ها یکی دیگر از نشانه‌های مهم خراب بودن کمک فنر است. زمانی که کمک فنرها فرسوده یا خراب می‌شوند، توانایی خود را در جذب ضربات و کنترل نوسانات از دست می‌دهند. این موضوع باعث می‌شود که چرخ‌ها به صورت نامنظم با سطح جاده برخورد داشته باشند. این برخورد نامنظم و عدم تماس کامل لاستیک با جاده، باعث ایجاد سایش غیرمعمول و نامتوازن در سطح لاستیک خواهد شد. در واقع، نقاطی از لاستیک که بیشتر در معرض تماس با جاده هستند، سریع‌تر فرسوده می‌شوند و الگوی فرسودگی لاستیک به طور نامنظم به نظر می‌رسد.

علاوه بر سایش نامتوازن، خرابی کمک فنرها فرسودگی زودرس لاستیک‌ها را هم در پی خواهد داشت؛ چراکه کمک فنرهای سالم با ایجاد فشار یکنواخت بر روی لاستیک، از سایش سریع و غیرطبیعی آن جلوگیری می‌کنند. اما زمانی که که کمک فنرها خراب گردند، این فشار یکنواخت از بین می‌رود و باعث می‌شود که لاستیک‌ها در مدت زمان کوتاه‌تری فرسوده شوند و حتی گل لاستیک نیز از بین برود که می‌تواند اتفاقات ناگواری را رقم بزند.

۵. نشت روغن از کمک فنرها

نشتی روغن از کمک فنرها یکی از علائم واضح و قطعی خرابی آن‌هاست و نشان می‌دهد که کمک فنرها دیگر قادر به انجام وظیفه خود به درستی نیستند. کمک فنرها از یک محفظه پر از روغن یا گاز تشکیل شده‌اند که وظیفه اصلی آن‌ها جذب ضربات و نوسانات ناشی از حرکت خودرو و کنترل سیستم تعلیق است. این روغن یا گاز درون کمک فنر، به عملکرد صحیح و روان آن کمک می‌کند. هنگامی که کمک فنر آسیب می‌بیند، مانند وجود ترک یا فرسودگی در بدنه یا کاسه نمد، روغن یا گاز درون آن به بیرون نشت می‌کند.

نشت روغن از کمک فنرها نشان می‌دهد که سیستم آب‌بندی آن آسیب دیده و دیگر نمی‌تواند روغن را درون محفظه نگه دارد. این نشتی معمولاً به صورت لکه‌های روغنی روی بدنه کمک فنر یا اطراف آن قابل مشاهده است. همچنین، این نشتی می‌تواند به مرور زمان باعث کاهش میزان روغن درون کمک فنر شود که در نتیجه، عملکرد آن را به شدت تحت تاثیر قرار می‌دهد و باعث شده تا کمک فنر نتواند به درستی وظیفه خود را انجام دهد. در چنین شرایطی، علاوه بر سایر علائمی که قبلا به آن‌ها اشاره شد (مانند کشیدگی خودرو به یک سمت، لرزش غیرعادی و فرسایش نامتوازن لاستیک‌ها)، نشتی روغن به عنوان یک زنگ خطر جدی برای تعویض کمک فنر محسوب می‌شود.

۶. شنیدن صدای تق‌تق از سیستم تعلیق

صدای غیرمعمول از سیستم تعلیق اتومبیل، می‌تواند یکی دیگر از نشانه‌های خرابی کمک‌های فنر باشد. این صداها می‌توانند انواع مختلفی داشته باشند؛ از صدای ضربه یا تق‌تق گرفته تا صدای جیرجیر یا غژغژ. نوع صدای تولید شده بستگی به نوع خرابی و شدت آن دارد. البته باید گفت توجه داشته باشید که صداهای غیرمعمول از سیستم تعلیق همیشه به معنای خرابی کمک فنر نیستند و می‌توانند ناشی از مشکلات دیگر در سیستم تعلیق مانند خرابی بوش‌های کمک فنر، مشکلات سیستم فرمان و یا حتی مشکلات در سیستم ترمز باشند. بنابراین، در صورت شنیدن هرگونه صدای غیرمعمول از سیستم تعلیق، بهتر است خودرو توسط یک مکانیک متخصص بررسی شود تا علت دقیق مشکل تشخیص داده شود.

• صدای ضربه یا تق‌تق: این صدا معمولاً زمانی شنیده می‌شود که کمک فنر به شدت آسیب دیده و یا قطعات داخلی آن دچار سایش و شکستگی شده باشند. این صدا با عبور از دست‌اندازها یا ناهمواری‌های جاده شدت می‌یابد.
• صدای جیرجیر یا غژغژ: این صداها اغلب ناشی از اصطکاک بین قطعات فلزی سیستم تعلیق یا خرابی بوش‌ها و سایر اجزای مرتبط با کمک فنر هستند که در هنگام حرکت خودرو و با تغییر سرعت یا عبور از دست‌اندازها شنیده می‌شود.
• صدای خرخر یا هیس: در صورتی که این صدا را می‌شنوید نشانه‌ای از نشت روغن یا گاز از داخل کمک فنر بوده که اغلب با حرکت کمک فنر همراه است.
• صدای کلیک یا ضربه ناگهانی: این صدا حائز اهمیت بوده زیرا نشان‌دهنده خرابی کامل یا شکستگی قسمتی از کمک فنر می‌باشد.

۷. حرکت چرخ‌ها به سمت پایین و بالا

حرکت‌های چرخ‌های اتومبیل به سمت بالا و پایین که به آن رقصیدن چرخ‌ها می‌گویند هم دیگر نشانه از خراب شدن کمک فنر خودرو تلقی می‌گردد. این مورد که به معنای عدم کنترل و ثبات در حرکت چرخ‌ها هست، به دلیل خراب شدن یا کاهش کارایی کمک فنرها رخ می‌دهد. این حالت می‌تواند نشانه‌ای از مشکلات جدی در سیستم تعلیق و کمک فنرها و البته خطرآفرین باشد. هنگامی که حرکت چرخ‌ها به سمت پایین و بالا اتفاق می‌افتد، شرایطی همچون: عدم جذب شوک‌ها در هنگام عبور از ناهمواری، کاهش ترمزگیری و تاثیر منفی بر کارایی ترمزها، تغییر مسیر ناخواسته خودرو و از دست دادن کنترل آن و افزایش سایش تایر رخ می‌دهد.

دلایل خراب شدن کمک فنر چیست؟

1. سایش طبیعی و فرسودگی با گذشت زمان
2. شرایط جاده‌ای ناهموار و افتادن در دست‌اندازها
3. ترمزهای ناگهانی و شتاب‌های شدید
4. حمل بارهای بیشتر از حد مجاز
5. رانندگی پرسرعت و نامنظم
6. کیفیت پایین کمک فنر

زمان تعویض کمک فنر ماشین

تعویض کمک فنرها به عوامل مختلفی بستگی دارد و زمان مشخصی برای آن نمی‌توان تعیین کرد چراکه بنا بر شرایط رانندگی، کیفیت و برند کالا، نوع سواری و... متفاوت است. در وهله نخست سن و عمر مفید کمک فنرها حائز اهمیت بوده که اکثر کمک فنرها بین 70,000 تا 100,000 کیلومتر عمر مفید دارند، اما این مقدار می‌تواند بسته به نوع خودرو، نوع رانندگی و شرایط جاده‌ای متفاوت باشد. توصیه ما این‌ست که پس از طی کردن مسافت 80 هزار کیلومتر کمک‌های فنر را تعویض کنید.

در کنار این مقدار کیلومتر طی شده، توجه به نشانه‌های خرابی کمک‌های فنر نیز در زمان تعویض این قطعه حائز اهمیت می‌باشد. وجود علائمی نظیر: صدای تق‌تق، غژغژ یا جیرجیر از سیستم تعلیق، رقصیدن چرخ‌ها، نوسانات شدید خودرو در حین عبور از دست‌انداز و چاله، کشیدگی یا سایش غیرمعمول تایر و... نشان از این می‌دهند که می‌بایست کمک‌های فنر را بررسی و در صورت لزوم عوض کرد. بهتر است کمک فنرها را در زمان‌های مشخصی (مثلاً در هر 20,000 تا 30,000 کیلومتر) بررسی کنید.

سخن پایانی

فرقی نمی‌کند خودروی کارکرده دارید یا صفر کیلومتر؛ مهم این‌ست که در سلامت کمک‌های فنر غافل نشده و به آنها توجه کافی داشته باشید. خرابی کمک فنر خودرو می‌تواند تأثیر قابل توجهی بر عملکرد و ایمنی وسیله نقلیه‌ای که هر روز از آن استفاده می‌کنید، بگذارد. این قطعه حیاتی برای جذب ضربات ناشی از ناهمواری‌های جاده و حفظ ثبات خودرو در هنگام حرکت و ترمز گرفتن بسیار اساسی است. از آنجایی که کمک فنرها به مرور زمان و تحت تأثیر عوامل مختلفی همچون شرایط جاده‌ای، نوع رانندگی و سایش طبیعی دچار آسیب می‌شوند، شناسایی زودهنگام علائم خرابی آن‌ها نه تنها به افزایش ایمنی راننده و سرنشینان کمک می‌کند، بلکه از هزینه‌های تعمیرات سنگین در آینده نیز جلوگیری می‌کند.

همواره باید به نشانه‌های هشداردهنده‌ای چون صدای غیرمعمول، نوسانات شدید، و سایش نامنظم تایرها توجه کرده و در صورت مشاهده هر یک از این علائم، اقدام به بررسی و تعمیر کمک فنرها کنید. در نهایت، همواره به یاد داشته باشید که ایمنی در جاده‌ها اولین و مهم‌ترین اولویت است و توجه به جزئیات کوچک جلوی بروز مشکلات بزرگ‌تر را می‌گیرد.