نشانه های خرابی شمع خودرو + دلایل

چگونه بفهمیم شمع خودرو خراب شده است؟

شمع خودرو از قطعات مهم ماشین است که حفظ سلامت و کارکرد آن عملکرد بهینه اتومبیل را تضمین می‌کند اما باز هم همچون هر قطعه دیگری می‌تواند خراب گردد. برای اینکه چگونه بفهمیم شمع خودرو خراب شده است؛ می‌بایست به برخی علائم توجه کنیم. اگر شتاب خودرو کم شده و یا سوخت بیشتری مصرف می‌شود، باید بدانید که نشانه های خرابی شمع خودرو می‌باشند. همینطور اگر موتور در حالت آرام کار کردن لرزش دارد یا صدای نرم و یکنواختی ندارد، شمع‌ها ممکن است دچار مشکل شده باشند. خرابی شمع در خودرو می‌تواند خود را با استارت سخت یا عدم احتراق نیز نشان بدهد.

به عنوان مثال، فرض کنید پس از تعویض شمع‌ها، متوجه می‌شوید که مصرف سوخت خودروی‌تان به طور چشمگیری کاهش یافته است و اکنون موتور به رانندگی شما بهتر پاسخ می‌دهد. این نشان می‌دهد که شمع‌های قدیمی به دلیل ضعف در ایجاد جرقه‌ی مناسب، کارایی ماشین را کاهش داده بودند.

با توجه به اهمیت شمع خودرو، شناخت نشانه‌های خرابی و دلایل آن و زمان مناسب برای تعویض این قطعه برای صاحبان خودرو اهمیت دارد. در وب‌سایت باماشین ابتدا با شمع خودرو آشنا می‌شویم، سپس نشانه‌های صدمه و مشکلات آن را بررسی می‌کنیم، دلایل منتج به این مشکلات را ذکر نموده و در نهایت با نکات مفید لازم به منظور شناخت شمع سالم و خراب آشنا می‌شویم.

شمع خودرو چیست؟

شمع خودرو (Sparking Plug) قطعه‌ای کوچک اما مهم است که روی سرسیلندر واقع است و نقش مهم خود را در سیستم احتراقی خودرو ایفا می‌کند. تمام خودروهایی که از سوخت‌های فسیلی (بنزین، گاز و گازوئیل) بهره می‌برند برای عملکرد خود به سیستم احتراق نیاز دارند. شمع خودرو با جرقه خود آغاز کننده عملیات احتراق درون موتور است. اولین مدل تجاری از شمع با ولتاژ بالا در کمپانی بوش (Bosch) اختراع گردید که انقلابی را در سیستم‌های احتراقی موتور ایجاد کرد.

شمع افزون بر تولید جرقه، می‌بایست فشاری در حدود چهل اتمسفر و دمایی معادل دو هزار درجه سانتی‌گراد را تحمل نماید. این قطعه از اجزایی چون واشر، الکترود و عایق چینی ساخته شده است که هر یک به نوبه خود آسیب‌پذیر هستند و آسیب آنها امکان داشته خرابی شمع خودرو را در پی داشته باشند. این قطعه از یک طرف با بخش فلزی خود به سیلندر پیچ می‌شود که به آن پایه می‌گویند. "چینی" که از جنس سرامیک مصنوعی است و مقاومت بالایی در برابر حرارت دارد بخش سفید رنگی در بالای شمع است. بالاترین بخش شمع "ترمینال" هست که دو ویژگی اصلی آن رسانای الکتریکی و مقاومت در برابر زنگ زدگی شمرده می‌شود.

دو بخش اساسی و بسیار مهم شمع الکترودهای مثبت و منفی هستند که جهت تولید جرقه و آغاز فرآیند احتراق ضروری هستند. الکترودهای مثبت و منفی به صورت یک زائده در انتهای پایه شمع و در مقابل هم قرار دارند و به ترتیب از جنس آلیاژی محکم از عناصر نیکل، کروم و منگنز و آلیاژ پلاتین هستند. به فاصله میان این دو الکترود gap گویند که میزان این فاصله به وسیله میزان ولتاژ ورودی، نوع سوخت، نسبت تراکم و ... مشخص می‌شود. هر چه این فاصله بیشتر باشد جرقه بزرگ‌تری تولید خواهد شد. هر چند که فاصله بیش از اندازه ولتاژ عبوری و دمای احتراق را بالا می‌‎برد؛ بنابراین طراحی بهینه و مناسب این قطعه اهمیت زیادی در بهبود عملکرد خودرو دارد.

نکته دیگر اینکه شمع اتومبیل بر اساس جنس به دو دسته پلاتینی و مسی دسته‌بندی می‌شود. علاوه بر این در دسته‌بندی دیگری به گروه‌های شمع گرم و شمع سرد و شمع چند الکترودی تقسیم می‌شوند. شمع خودرو با تولید جرقه اولیه در الکترود و ایجاد انفجار هوا در سوخت نقش مهمی در بر حرکت در آوردن خودرو بر عهده دارد. در صورت خرابی این قطعه ماشین با تأخیر روشن می‌شود و با خام‌سوزی مصرف سوخت آن افزایش قابل توجه خواهد داشت. اگر صاحب ماشین ایرانی هستید، باید بدانید که در مجله خودرو باماشین، به صورت کامل در مورد بهترین شمع موتور برای خودروهای ایرانی پرداخته گردیده‌ست.

علائم خرابی شمع خودرو

1. احتراق ناقص: خرابی شمع خودرو احتراق ناقص را در پی دارد که به نوبه خود احتمال ایجاد آسیب‌های مختلف در موتور خودرو را در پی خواهد داشت. علاوه بر این احتراق ناقص منجر به نسوختن کامل سوخت خودرو و انتشار آلودگی از اگزوز شود که آلودگی‌های محیط زیستی را بر جای می‌گذارد.

2. لرزش و سر و صدا در حالت درجا: زمانی که شمع خودرو خراب باشد، به دلیل احتراق ناقص، نسبت سوخت و هوا نامتعادل گشته و این سوخت اضافه حسگرهای اکسیژن را دچار اختلال می‌کند. در نتیجه در حالت درجا خودرو لرزش و سر و صدای زیادی شنیده می‌شود.

3. شتاب‌گیری همراه با مشکل: خرابی شمع اثر مستقیمی روی کیفیت جرقه و عملکرد کلی سامانه پیشران خودرو دارد. این کیفیت پایین عملکرد خود را در زمان فشردن پدال گاز و شتاب‌گیری به صورت عدم پاسخ مناسب موتور و تأخیر در عملکرد آن خود را نشان می‌دهد.

4. مصرف سوخت: احتراق ناقص وجود سوخت بیشتر در سیلندر را به دنبال دارد که از تبعات آن عملکرد ناقص موتور است. به این ترتیب خودرو به سوخت بیشتری نیاز دارد که البته بخشی از آن بدون سوزانده شدن از خودرو خارج می‌شود.

5. استارت دشوار خودرو: اختلال در عمکرد شمع باعث می‌شود که خودرو با دشواری روشن گردیده و به جهت مقاومت در برابر مشکل، انرژی بیشتری را مصرف کند.

6. چراغ چک خودرو: در زنجیره‌ای بهم پیوسته از اتفاقات آسیب در شمع منجر به احتراق ناقص سوخت گشته و این سوخت در درون کاتالیزور جمع می‌گردد. در حالت فراهم بودن شرایط این سوخت جمع شده مشتعل گشته و به سرامیک واقع در کاتالیزور آسیب می‌رساند. آسیب به این سرامیک باعث گرفتگی کاتالیزور شده که منجر به روشن شدن چراغ چک می‌شود.

بیشتر بخوانید: دلیل جا نرفتن دنده عقب ماشین چیست؟

دلایل خرابی شمع خودرو

اگر بخواهیم خلاصه بگوییم، باید بدانید که مهم‌ترین دلیل خرابی شمع خودرو جنس و کیفیت پایین آن است. هر چقدر شمع از کیفیت بالاتری برخوردار باشد متعاقباً طول عمر بیشتری خواهد داشت. علاوه بر این عوامل دیگری نیز می‌توانند بر طول عمر و سلامت شمع تأثیر بگذارند؛ این موارد عبارت هستند از:

• تجمع کربن: اگر فیلتر هوا فرسوده باشد و یا انژکتور سوخت غلیظی وارد نماید، احتراق ناقص صورت گرفته که در نتیجه آن کربن حاصل می‌شود. این کربن بر روی شمع رسوب کرده و زمینه خرابی آن را فراهم می‌کند.
• دمای زیاد: دمای بالای حاصل از اشتعال سوخت در سیلندر خودرو نیز به مرور موجب صدمه و کاهش طول عمر شمع‌ها خواهد شد.
• نشت روغن: در صورتی که روغن به داخل محفظه احتراق رسوخ یابد، موجب آسیب به نوک شمع و خرابی آن خواهد گشت.
• کیفیت پایین سوخت: یکی از عوامل مهم دیگر که به مرور آسیب‌دیدگی شمع را در پی دارد استفاده از بنزین نامرغوب است.

روش‌های شناسایی شمع خودرو خراب

برای چک کردن شمع ماشین ابتدا می‌بایست این قطعه از سیلندر و وایر با آچار مخصوص جدا شود. وجود دوده سیاه و تیره روی بخش سرامیکی شمع بیانگر وجود مشکل است. دلیل ایجاد این دوده ته‌نشینی کربن است که نشان می‌دهد سوخت اضافه وارد سیلندر خودرو شده است. حضور لکه‌های سفید و قهوه‌ای در این بخش که ناشی از روغن سوزی است نیز، نشانه‌ای دیگر از خرابی شمع خودرو می‌تواند باشد. علاوه بر این رنگ تیره "چینی" در مواردی به رنگ ذغال، لکه‌های قهوه‌ای رنگ و همچنین وجود ترک خوردگی در این بخش نشانه‌ای دیگر از سالم نبودن شمع اتومبیل می‌باشد. همچنین یک شمع کهنه الکترودی گرد و با سر خم شده دارد؛ در چنین حالتی برای عملکرد بهتر استارت، لازم است شمع خودرو مورد تعویض قرار گیرد.

به طور کلی در یک شمع سالم هیچ لکه و رسوبی مشاهده نمی‌شود و شیارهای آن دچار تغییر رنگ نشده‌اند. در سایت باماشین می‌توانید مقاله کاربردی «نحوه تعویض شمع موتور خودرو» را نیز بخوانید.

راه پیشگیری از خرابی شمع ماشین

حال که دلایل خرابی شمع اتومبیل را شناخته و دانستید که به چه دلیل این قطعه آسیب می‌بیند، نیاز بوده تا راه‌های پیشگیری از خرابی آن را هم بدانید. برای پیشگیری از خرابی شمع، می‌توانید هر چند وقت یکبار قطعه‌ها را چک نموده و در صورتی که خراب شده‌اند، تعویض‌شان کنید. سوخت نامرغوب هم می‌تواند باعث رسوب‌گذاری در شمع‌ها شود. روغن موتور کثیف باعث افزایش دما و آسیب به شمع‌ها شده و در نتیجه تعویض به موقع روغن موتور یکی از راه‌های پیشگیری از خرابی شمع ماشین به شمار می‌رود.

همچنین مطمئن شوید که موتور به درستی تنظیم شده است چرا که موتور نامتعادل فشار بیشتری به شمع‌ها وارد می‌کند و عمر قطعه را کاهش می‌دهد. مورد دیگر اینکه استارت زدن مکرر و بی‌مورد می‌تواند به شمع‌ها آسیب برساند و باید از استارت زدن‌های غیرضروری خودداری کرد.

چک کردن مرتب سیستم احتراق، اجتناب از رانندگی با بار سنگین و اطمینان از فعالیت درست سیستم خنک‌کننده نیز دیگر اقدامات لازم به جهت جلوگیری از خرابی شمع می‌باشد که در مجموع باعث افزایش عمر شمع‌ها می‌گردند.

تاثیر خرابی شمع بر عملکرد موتور خودرو

خرابی شمع خودرو می‌تواند مشکلات جدی برای عملکرد موتور ایجاد کند. بیایید نگاهی به برخی از این تأثیرات داشته باشیم:

1. وقتی شمع‌ها خراب می‌شوند، توانایی آن‌ها در ایجاد جرقه مناسب برای احتراق سوخت کاهش می‌یابد. این موضوع به طور مستقیم بر قدرت موتور تأثیر می‌گذارد و باعث شده تا خودرو به خوبی حرکت نکند.
2. شمع‌های ناکارآمد باعث می‌شوند که موتور برای جبران احتراق ناکافی، سوخت بیشتری مصرف کند. این یعنی هزینه‌های سوخت شما بیشتر خواهد شد.
3. باید بدانید که خرابی شمع می‌تواند باعث ناپایداری در عملکرد موتور شود. ممکن است موتور به طور ناگهانی خاموش شود یا در دورهای مختلف به درستی کار نکند.
4. اگر شمع‌ها خراب باشند، ممکن است صدای غیرعادی از موتور شنیده شود. این صداها معمولاً نشانه‌ای از وجود مشکل در سیستم احتراق هستند.
5. شمع‌های خراب می‌توانند باعث سختی در روشن کردن موتور شوند و در اکثر اوقات نیاز به چندین بار استارت زدن خواهید داشت.
6. همینطور احتراق ناقص به دلیل خرابی شمع هم توانسته که گازهای آلاینده بیشتری تولید نموده که برای محیط زیست مضر است.
7. در نهایت، فشار اضافی ناشی از خرابی شمع به سایر قطعات موتور هم آسیب رسانده و مشکلات بیشتری ایجاد خواهد کرد.

سخن آخر

سیستم احتراق از حیاتی‌ترین ساختار اتومبیل بوده که شمع خودرو یکی از اجزای مهم آن است و وظیفه به حرکت درآوردن ماشین را دارد. یک شمع معمولی بعد از بیست تا سی هزار کیلومتر نیازمند تعویض است؛ اما در کنار آن، شرایط و موقعیت‌های متعددی هستند که به فرسودگی و خرابی شمع خودرو سرعت می‌بخشند. شناخت این عوامل و همچنین نشانه‌هایی که بر جای می‌گذراند به خودرو سواران کمک می‌کند تا ایرادات خودرو خود را دریابند و از مشکلاتی همچون افزایش مصرف سوخت و یا آسیب به سایر قطعات خودرو جلوگیری کنند. از اینکه این مقاله را خواندید، ممنونیم.

این مقاله را هم از دست ندهید: چگونه بفهمیم ماشین یاتاقان زده است؟