چرا کولر ماشین در تابستان خنک نمیکند؟ | ۱٠ علت + راه حل

فرا رسیدن فصل گرما و تابش سوزان آفتاب، اهمیت سیستم تهویه مطبوع یا همان کولر خودرو را دوچندان می‌کند. تصور رانندگی در یک روز داغ تابستانی بدون خنکی دلپذیر کولر، می‌تواند کلافه‌کننده و حتی طاقت‌فرسا باشد؛ اما گاهی پیش می‌آید که درست در اوج نیاز، متوجه می‌شویم کولر ماشین آن‌طور که باید خنک نمی‌کند یا فقط باد گرم می‌زند! اینجاست که سوال کلیدی مطرح می‌شود: چرا کولر ماشین در تابستان خنک نمیکند؟

خرابی یا ضعف عملکرد کولر خودرو می‌تواند دلایل متعددی داشته باشد، از مشکلات ساده و قابل حل گرفته تا موارد پیچیده‌تر که نیازمند دخالت متخصص است. درک علل رایج این مشکل به شما کمک نموده تا در صورت امکان، اقدام اولیه را انجام دهید یا حداقل با آگاهی بیشتری به تعمیرگاه مراجعه کنید. عدم توجه به علت باد گرم کولر ماشین و به تعویق انداختن سرویس کولر خودرو در تابستان، منجر به آسیب‌های جدی‌تر و هزینه‌های بالاتر خواهد گشت.

در تازه‌ترین مقاله مجله باماشین به بررسی ۱۰ علت رایج که باعث می‌شوند کولر خودروی شما در گرما عملکرد مطلوبی نداشته باشد، می‌پردازیم و راهکارهای سریع یا اقدامات لازم برای هر مورد را شرح خواهیم داد تا برای استفاده از کولر خودرو در تابستان آماده‌تر شوید.

نحوه عملکرد سیستم کولر خودرو

پیش از پرداختن به مشکلات و اینکه چرا کولر ماشین در تابستان خنک نمیکند، بهتر است درک مختصری از اجزا و نحوه کارکرد سیستم تهویه مطبوع خودرو داشته باشیم. این سیستم مانند یک یخچال کوچک عمل می‌کند و طی یک چرخه بسته، گرما را از داخل کابین جذب و به بیرون انتقال می‌دهد. یکی از اجزای اصلی آن کمپرسور است که قلب سیستم می‌باشد و گاز مبرد یا خنک‌کننده را فشرده کرده و به جریان می‌اندازد. بخش مهم دیگر کندانسور است که جلوی رادیاتور اصلی خودرو قرار دارد و گرمای جذب شده توسط گاز مبرد فشرده را به هوای بیرون دفع می‌کند. یک لوله یا شیر انبساط نیز وجود داشته که فشار مبرد را به شدت کاهش داده و باعث سرد شدن آن می‌شود.

رادیاتور کوچک دیگری که اواپراتور نام دارد نیز در داخل داشبورد قرار دارد. مبرد سرد از داخل آن عبور کرده و گرمای هوای داخل کابین را که توسط فن دمنده از روی آن عبور داده می‌شود، جذب کرده و در نتیجه هوای خنک به داخل کابین دمیده می‌شود. مبرد نیز به معنای گاز مخصوصی بوده (مانند R134a یا R1234yf) که در این چرخه گردش کرده و عامل اصلی انتقال گرما است. در نهایت، قسمت خشک‌کن یا رسیور درایر، رطوبت و ناخالصی‌ها را از مبرد جدا خواهد کرد.

چرا کولر ماشین در تابستان خنک نمیکند؟

1. کمبود گاز کولر ماشین
2. نشتی در سیستم
3. خرابی کمپرسور کولر
4. کثیفی یا گرفتگی کندانسور
5. خرابی فن کندانسور
6. مشکلات الکتریکی سیستم
7. خرابی کلاچ کمپرسور
8. گرفتگی یا خرابی شیر انبساط
9. کثیفی یا گرفتگی فیلتر کابین
10. مشکل در سیستم کنترل تهویه

10 علت رایج خنک نکردن کولر ماشین در تابستان و راه‌حل‌ها

1. کمبود گاز کولر؛ رایج‌ترین دلیل خنک نکردن کولر ماشین

شایع‌ترین علت باد گرم کولر ماشین، کمبود یا پایین بودن سطح گاز مبرد در سیستم است. سیستم کولر یک مدار بسته می‌باشد، اما به مرور زمان به دلیل نشتی‌های بسیار کوچک یا فرسودگی اتصالات، مقداری از گاز مبرد از سیستم خارج می‌گردد. وقتی مقدار گاز از حد معینی کمتر شود، سیستم قادر به خنک‌سازی مؤثر نخواهد بود.

• علائم: کاهش تدریجی قدرت خنک‌کنندگی کولر، باد ولرم یا گرم به جای باد سرد، یخ زدن لوله‌ها یا اواپراتور در برخی موارد (به دلیل فشار پایین).

راه‌حل سریع/ اقدام لازم: این مشکل نیازمند بررسی تخصصی است. ابتدا می‌بایست سیستم از نظر وجود نشتی بررسی شود (معمولاً با تزریق ماده رنگی UV و بررسی با نور مخصوص یا با دستگاه نشت‌یاب الکترونیکی). پس از یافتن و رفع نشتی، سیستم باید وکیوم شده (هوای داخل آن تخلیه شده) و مجدداً با مقدار استاندارد گاز مبرد شارژ گاز کولر انجام گیرد. انجام این کار نیازمند تجهیزات و دانش تخصصی بوده و باید توسط تکنسین کاربلد انجام شود. پیشنهاد می‌کنیم در این خصوص، مقاله زمان شارژ گاز کولر خودرو را مطالعه نمایید.

2. نشتی در سیستم

همانطور که اشاره شد، کمبود گاز معمولاً ناشی از نشتی است. نشتی می‌تواند در هر نقطه از سیستم رخ دهد، اما نقاط شایع عبارت بوده از: شلنگ‌ها و اتصالات، اورینگ‌ها و واشرها، کاسه نمد شفت کمپرسور، کندانسور، شیرهای سرویس و اواپراتور که البته تشخیص آن سخت‌تر است چون داخل داشبورد قرار دارد.

• علائم: مشابه کمبود گاز کاهش تدریجی خنکی، و همچنین شاید صدای "هیس" مانندی هنگام کار کولر یا پس از خاموش کردن شنیده شود، و وجود لکه‌های چرب در محل اتصالات یا زیر خودرو چراکه گاز مبرد معمولاً حاوی روغن مخصوص کمپرسور است.

راه‌حل و اقدامات: تشخیص دقیق محل نشتی با استفاده از روش‌های تخصصی ضروری است. پس از شناسایی، قطعه معیوب مانند شلنگ، اورینگ، کندانسور و... باید تعمیر یا عوض شده و سپس سیستم طبق روال سرویس گردد.

3. خرابی کمپرسور کولر ماشین

کمپرسور، موتور سیستم کولر است. خرابی کمپرسور می‌تواند به دلایل مختلفی از جمله مشکلات الکتریکی کلاچ کمپرسور که وظیفه درگیر کردن کمپرسور را دارد، و یا مشکلات داخلی مکانیکی همچون گیرپاژ کردن و خرابی سوپاپ‌ها یا کمبود روغن رخ دهد. اگر کمپرسور کار نکند، مبرد در سیستم به گردش در نمی‌آید و سرمایش متوقف می‌شود.

• علائم: عدم تولید هوای سرد به طور کامل، شنیدن صداهای غیرعادی از سمت کمپرسور (صدای جیغ، تق تق، یا قفل شدن)، عدم چرخش پولی جلوی کمپرسور هنگام روشن بودن کولر (مشکل کلاچ).

چه باید کرد: ابتدا بررسی گردد که آیا برق به کلاچ کمپرسور می‌رسد یا خیر؛ یعنی بررسی فیوز، رله و سیم‌کشی. اگر کلاچ درگیر نمی‌شود، ممکن است مشکل از کلاچ، بوبین یا فاصله بین پولی و کلاچ باشد. اگر کمپرسور صداهای غیرعادی دارد یا قفل کرده، احتمالاً نیاز به تعویض کامل کمپرسور و شستشوی کامل سیستم برای حذف براده‌های فلزی احتمالی وجود دارد؛ که تعمیر تخصصی و پرهزینه محسوب می‌شود.

4. خنک نکردن کولر ماشین به دلیل مشکل کندانسور

یکی دیگر از دلایل اینکه چرا کولر ماشین در تابستان خنک نمیکند به کندانسور برمی‌گردد! کندانسور که در جلوی خودرو قرار گرفته، وظیفه دفع گرمای مبرد به محیط را دارد. این قطعه به دلیل موقعیتش، در معرض گرد و خاک، حشرات، برگ و سایر آلودگی‌های محیطی است. کثیفی کندانسور یا گرفتگی پره‌های آن مانع از تبادل حرارت مؤثر گردیده و باعث شده تا گاز به خوبی خنک نشود و در نتیجه کل سیستم کارایی خود را از دست بدهد.

• نشانه: کاهش محسوس قدرت خنک‌کنندگی کولر، به‌ویژه در سرعت‌های پایین یا هنگام توقف و درجا کار کردن خودرو (زمانی که جریان هوای طبیعی کمتر است)، افزایش فشار در سیستم.

راه‌حل لازم: ابتدا کندانسور را به دقت چک کنید. اگر کثیف است، می‌توانید با استفاده از فشار باد ملایم یا جریان آب (با فشار کم و از فاصله مناسب، مراقب باشید پره‌ها خم نشوند) آن را تمیز کنید. از برس‌های سیمی یا فشار آب بسیار قوی استفاده نکنید. تمیز نگه داشتن کندانسور بخش مهمی از سرویس کولر خودرو تابستان است.

5. خرابی فن کندانسور و عدم خنکی کولر خودرو

برای کمک به خنک شدن کندانسور، به‌خصوص در سرعت‌های پایین یا حالت سکون، یک یا چند فن الکتریکی در جلوی آن یا پشت قرار دارد. اگر این فن‌ها به دلیل مشکلات الکتریکی مثل سیم‌کشی و خرابی فیوز، رله و یا خرابی خود موتور فن کار نکنند، کندانسور نمی‌تواند گرما را به خوبی دفع نماید.

• علامت آن: مشابه کندانسور کثیف؛ کاهش شدید کارایی کولر در سرعت پایین یا توقف، امکان داشته باعث بالا رفتن آمپر آب خودرو نیز بشود (چون این فن‌ها گاهی با فن رادیاتور مشترک هستند یا به خنک شدن آن کمک می‌کنند).

راه‌حل و اقدام مناسب: هنگام روشن بودن کولر و موتور، بررسی کنید که آیا فن‌های جلوی کندانسور کار می‌کنند یا خیر. اگر کار نکرده، ابتدا فیوز و رله مربوطه را چک کنید. در صورت سالم بودن آن‌ها، احتمالاً مشکل از موتور فن یا سیم‌کشی است و نیاز به بررسی توسط برقکار خودرو دارد.

6. چرا کولر ماشین در تابستان خنک نمیکند؟ مشکلات برقی

سیستم کولر خودرو دارای اجزای الکتریکی متعددی است: فیوزها، رله‌ها، سوئیچ‌های فشار (که فشار گاز را کنترل کرده و در صورت کم یا زیاد بودن بیش از حد فشار، کمپرسور را قطع می‌کنند)، سنسورهای دما، یونیت کنترل تهویه مطبوع و سیم‌کشی‌های مرتبط. بروز مشکل در هر یک از این بخش‌ها قطع عملکرد کولر یا بخشی از آن را رقم خواهد زد.

• علائم: کولر به طور کامل کار نمی‌کند (کمپرسور درگیر نمی‌شود، فن‌ها کار نمی‌کنند)، عملکرد نامنظم، روشن نشدن چراغ AC روی داشبورد.

راه‌حل سریع/ اقدام لازم: ساده‌ترین کار، بررسی فیوز مربوط به سیستم کولر در جعبه فیوز خودرو است. اگر فیوز سالم بود، بررسی رله‌ها و سیم‌کشی‌ها نیازمند دانش و ابزار تخصصی است و باید به برقکار ماهر خودرو سپرده شود.

7. خرابی کلاچ کمپرسور

همانگونه که در بخش خرابی کمپرسور اشاره شد، کلاچ وظیفه اتصال پولی کمپرسور (که همیشه با تسمه می‌چرخد) به شفت داخلی کمپرسور را در زمان نیاز و یا روشن کردن کولر بر عهده دارد. خرابی بوبین الکترومغناطیسی کلاچ، فاصله زیاد بین صفحه کلاچ و پولی، یا سوختن خود صفحه کلاچ مانع از درگیر شدن کمپرسور می‌شود.

• چه علائم دارد: کمپرسور درگیر نمی‌شود (صدای "کلیک" هنگام روشن کردن AC شنیده نمی‌شود یا پولی جلویی نمی‌چرخد)، فیوز مربوطه می‌سوزد (در صورت اتصال کوتاه بوبین).

راه‌حل چیست: بررسی رسیدن برق به کلاچ، بررسی مقاومت بوبین و فاصله کلاچ. گاهی اوقات می‌توان کلاچ را به تنهایی تعویض یا تنظیم کرد، اما در برخی موارد نیاز به تعویض کل کمپرسور است.

8. گرفتگی یا خرابی شیر انبساط (لوله اوریفیس)

این قطعه وظیفه کنترل جریان و کاهش فشار مبرد قبل از ورود به اواپراتور را دارد. اگر این شیر به دلیل وجود آلودگی یا رطوبت در سیستم دچار گرفتگی شود یا خراب شود، جریان مبرد مختل شده و فرآیند خنک‌سازی به درستی انجام نمی‌شود و شاهد آن خواهیم بوده که کولر ماشین در تابستان خنک نمیکند.

• علائم: خنک‌کنندگی ضعیف یا نامنظم، ممکن بوده بخشی از لوله‌ها یا اواپراتور بیش از حد یخ بزند، فشار غیرعادی در بخش‌های مختلف سیستم.

اقدام لازم: تشخیص این مشکل نیازمند بررسی فشارهای سیستم با گیج‌های مخصوص توسط مکانیکی است. در صورت تایید خرابی، شیر انبساط یا لوله اوریفیس باید تعویض شود و در اکثر مواقع همزمان با این کار، رسیور درایر نیز تعویض می‌گردد.

9. علت خنک نکردن کولر ماشین در تابستان: فیلتر کابین

یک علت خنک نکردن کولر ماشین در تابستان نیز فیلتر کابین است؛ زیرا این فیلتر هوای ورودی به کابین را تصفیه می‌کند و اگر بیش از حد کثیف و گرفته شود، مانع عبور جریان هوا از اواپراتور می‌شود. در این حالت، سیستم کولر نتوانسته که به درستی در حال تولید سرما باشد، اما هوای خنک کافی به داخل کابین نمی‌رسد و احساس می‌کنید کولر ضعیف شده است.

• علامت این مشکل: کاهش محسوس پرتاب باد از دریچه‌ها (حتی با دور فن بالا)، بوی نامطبوع از سیستم تهویه.

راه‌حل: این یکی از ساده‌ترین موارد برای بررسی و رفع است. محل فیلتر کابین را پیدا کرده و آن را خارج کنید. اگر کثیف و گرفته است، آن را با یک فیلتر جدید جایگزین کنید. تعویض منظم فیلتر کابین که معمولاً سالی یک یا دو بار بسته به شرایط محیطی، ذکر شده توصیه می‌شود.

10. خنک نکردن کولر خودرو برای مشکل در تهویه

چرا کولر ماشین در تابستان خنک نمیکند؟ شاید مشکل از تهویه اتومبیل باشد. در سیستم تهویه مطبوع، دریچه‌هایی وجود دارند که توسط موتورهای الکتریکی کوچک کنترل می‌شوند و مسیر جریان هوا را بین حالت گرم (بخاری) و سرد (کولر) یا به سمت دریچه‌های مختلف (پا، صورت، شیشه جلو) هدایت می‌کنند. اگر یکی از این دریچه‌ها یا موتورهای آن خراب شده و در حالت بخاری گیر کند، حتی اگر کولر خودرو در حال تولید سرما باشد، بازهم هوای گرم یا ولرم به داخل کابین دمیده می‌شود.

• علائم: پرتاب باد از دریچه‌ها خوب است، اما دمای هوا با تنظیمات مطابقت ندارد (مثلاً همیشه گرم می‌زند یا فقط از یک دریچه باد سرد می‌آید)، شنیدن صدای "تق تق" از پشت داشبورد هنگام تغییر تنظیمات دما یا جهت باد.

اقدام و راه‌حل سریع: این مشکل اکثراً نیازمند دسترسی به اجزای پشت داشبورد و بررسی عملکرد موتورهای دریچه و خود دریچه‌هاست. شاید نیاز به تعویض موتور خراب یا تعمیر دریچه باشد.

اقدامات لازم زمانی که کولر ماشین در تابستان خنک نمیکند

چک لیست قبل از مراجعه به تعمیرگاه

قبل از اینکه فوراً به سراغ مکانیک بروید و بخواهید هزینه‌های بسیار کنید، چند بررسی ساده می‌توانید انجام دهید زیرا شاید خودتان بتوانید مشکل را برطرف نمایید:

• بررسی ظاهری: نگاهی به کندانسور جلوی خودرو بیندازید و از تمیز بودن آن مطمئن شوید. به دنبال نشانه‌های واضح نشتی مانند لکه‌های روغنی در اطراف لوله‌ها و اتصالات کولر باشید.
• گوش دادن: به صداهای غیرعادی هنگام روشن کردن کولر (جیغ، تق تق، صدای هیس) توجه کنید.
• بررسی فیوزها: فیوز مربوط به سیستم AC را در جعبه فیوز پیدا و چک کرده که سالم است یا خیر.
• بررسی فیلتر کابین: همانطور که گفته شد، آن را چک کرده و در صورت نیاز تعویض کنید.
• عملکرد فن‌ها: مطمئن شوید فن(های) کندانسور هنگام روشن بودن کولر کار می‌کنند.

چه زمانی حتماً به متخصص مراجعه کنیم؟

با وجود بررسی‌های اولیه، بسیاری از مشکلات سیستم کولر، به‌ویژه موارد مربوط به کمبود گاز کولر، نشتی گاز، خرابی کمپرسور و مشکلات الکتریکی پیچیده، نیازمند دانش فنی، ابزار دقیق (مانند گیج‌های فشار، دستگاه نشت‌یاب، دستگاه شارژ گاز کولر) و تجربه یک تکنسین ماهر سیستم تهویه مطبوع خودرو است. دستکاری ناشیانه سیستم، به‌خصوص بخش مبرد، می‌تواند خطرناک باشد و به سیستم آسیب بیشتری برساند. بنابراین، اگر با بررسی‌های اولیه مشکل حل نشد یا به مشکلات جدی‌تری مشکوک هستید، حتماً به یک تعمیرگاه معتبر و متخصص تعمیر کولر خودرو مراجعه کنید.

نکات نگهداری بهتر و استفاده بهینه از کولر ماشین در تابستان

اگر می‌خواهید به این مشکل برنخورید که کولر ماشین در تابستان خنک نمیکند؛ بهتر است تا نکات لازم را بدانید. بهترین راه پیشگیری، انجام سرویس کولر خودرو تابستان قبل از شروع فصل گرماست. این سرویس شامل بررسی سطح گاز، تست نشتی، بازرسی عملکرد کمپرسور و فن‌ها و تمیزی کندانسور می‌شود و دغدغه گرم بودن باد کولر و یا شدت آن را از بین می‌برد. همچنین در فصول خنک‌تر، هر 2 الی 3 ماه یکبار به مدت 10 دقیقه کولر را روشن کنید تا با این کار به گردش روغن در سیستم و روانکاری کاسه نمدها و اورینگ‌ها کمک کرده و از خشک شدن و نشتی آن‌ها جلوگیری کرد.

علاوه بر این، وقتی خودرو زیر آفتاب داغ بوده، ابتدا چند دقیقه شیشه‌ها را پایین بکشید تا هوای بسیار گرم داخل کابین خارج گردد، سپس کولر را روشن کنید. با دور فن پایین شروع کنید و به تدریج آن را افزایش دهید. از سوی دیگر، پس از اینکه کابین تا حدی خنک شد، دکمه گردش داخلی هوا را فعال نمایید. این کار باعث می‌شود کولر به جای خنک کردن هوای داغ بیرون، هوای خنک‌شده داخل کابین را مجدداً خنک کند که به کمپرسور فشار کمتری وارد کرده و مصرف سوخت را نیز پایین می‌آورد. و نکته آخر اینکه تا حد امکان خودروی خود را در سایه پارک کنید تا جلوی افزایش بیش از حد دمای داخل خودرو گرفته شود.

نتیجه‌گیری: رانندگی خنک، سفر آسوده

در این مقاله به این پرسش پاسخ دادیم که چرا کولر ماشین در تابستان خنک نمیکند؟ و به صورت کامل و دقیق، 10 علت رایج خنک نکردن کولر خودرو در تابستان و راه حل‌های هر کدام را ذکر کردیم. مواجهه با کولری که در اوج گرمای تابستان خنک نمی‌کند، می‌تواند بسیار ناخوشایند باشد. همانطور که دیدیم، دلایل مختلفی از کمبود گاز کولر و کثیفی کندانسور گرفته تا خرابی کمپرسور و مشکلات الکتریکی می‌توانند علت باد گرم کولر ماشین شما باشند. با شناخت این علل رایج و انجام بررسی‌های اولیه، می‌توانید درک بهتری از مشکل پیدا کنید. به یاد داشته باشید که رسیدگی به‌موقع و انجام سرویس کولر خودرو، از بروز مشکلات جدی‌تر جلوگیری کرده و عملکرد بهینه سیستم تهویه مطبوع سواری شما را تضمین می‌کند.