تاریخچه مزدا و حضور آن در ایران

شرکت مزدا موتور (Mazda Motor) یک شرکت باسابقه و پیشرو در صنعت وسایل نقلیه، فعالیت خود را از شهر هیروشیمای ژاپن آغاز کرده است. هیروشیما که به عنوان شهر آب روان شناخته می‌شود، بر روی دلتای ایجاد شده توسط 6 رودخانه ساخته شده که در آن پل‌های زیادی برای حمل و نقل روزانه شهروندان وجود دارد. مزدا نیز از این قاعده مستثنی نیست؛ در واقع این شرکت مالک یک پل بزرگ در دفتر مرکزی به نام Toyo Ohashi Bridge است که در انگلیسی به معنی پل شرق بزرگ است. در خصوص تاریخچه مزدا موتور باید گفت که این برند با نام Toyo Cork Kogyo Co Ltd تاسیس شد و نام خود را قبل از نام شرکت فعلی خود به تغییر داد.

به گزارش باماشین، این شرکت در مجموع بیش از 60 هزار کارمند دارد و فروش خالص آن به چیزی حدود 4 هزار میلیارد ین می‌رسد. از این میان 37 درصد فروش در آمریکای شمالی، 15 درصد در خود ژاپن و 14 درصد آن در اروپا صورت گرفته است. به طور کلی در 130 کشور جهان محصولات آن عرضه می‌شود. همچنین این شرکت 9 مرکز تولید و 5 مرکز تحقیقاتی در ژاپن، آسیا، اروپا و آمریکای شمالی در اختیار دارد. پرطرفدارترین مدل‌های این شرکت نیز به ترتیب مزدا 2، مزدا 3 و مزدا 6 هستند.

نام مزدا در اکتبر 1931 به ژاپن معرفی شد. مزدا شروع خود را به عنوان تولیدکننده چوب پنبه (ماده‌ای رایج که در آن زمان کاربردهای صنعتی متعددی داشت) در سال 1920 آغاز کرد. سال 1931 زمانی بود که مزدا (در آن زمان شرکت Toyo Kogyo نامیده می‌شد) مزدا-گو را راه‌اندازی کرد. یک کامیون سه چرخه که اولین وسیله نقلیه‌ای است که در این شرکت تولید می‌گردید. نامگذاری این سه چرخه توسط جوجیرو ماتسودا، دومین رئیس و بنیانگذار تویو کوگیو و سایر اعضای کلیدی انجام گرفت.

نام مزدا از اهورا مزدا، خدای خرد، هوش و هماهنگی در دین پارسی باستان الهام گرفته شده است که نمادی از آرزوی این شرکت برای خلق محصولات نوآورانه است. اعضای کلیدی تویو کوگیو، مزدا را به عنوان نمادی از آغاز تمدن شرق و غرب و همچنین نمادی از تمدن و فرهنگ خودرو تعبیر کردند. تویو کوگیو با تلاش برای کمک به صلح جهانی و تبدیل شدن به چراغی در صنعت خودروسازی به شرکت مزدا موتور تغییر نام داد. نام مزدا همچنین راهی عالی برای ادای احترام به بنیانگذاری بود که نام خانوادگی او بسیار نزدیک به مزدا تلفظ می‌شود.

هیروشیما، جایی که مقر مزدا در آن قرار داشت، در طول جنگ جهانی دوم در سال 1945 توسط بمباران اتمی ایالات متحده ویران شد. با وجود این، مزدا مدت کوتاهی پس از پایان جنگ، تولید را از سر گرفته و مقاومت خود را نشان داد. در این سال، تنها 4 ماه پس از اعلام پایان جنگ اقیانوس آرام، مزدا تولید کامیون‌های سه چرخه خود را از سر گرفت. در آن زمان، شهر هیروشیما روند بازیابی کندی را پشت سر می‌گذاشت و شهروندان به شدت به کامیون برای حمل مایحتاج روزانه برای زنده ماندن نیاز داشتند.

جوجیرو ماتسودا، رئیس وقت مزدا موتور و پسر بزرگش سونجی، هر دو از خانواده موسس مزدا، احساس می‌کردند که وظیفه آنها این است که کامیون‌های سه چرخه مقرون به صرفه شرکت را به سرعت به مردم هیروشیما تحویل دهند. دو سال بعد، این شرکت سالانه 2430 دستگاه کامیون سه چرخه تولید کرد که بزرگترین حجم تولید در این صنعت در سال 1947 بود. تعهد خانواده ماتسودا برای تسریع بهبودی هیروشیما قلب شهروندان را متاثر کرد، زیرا بسیاری از مردم معتقد بودند تلاش آنها جسارت و لبخند را در سراسر شهر بازگردانده بود. روحی چالش برانگیز که امروزه در اعماق مزدا جاری است ریشه در شهر هیروشیما دارد.

تاکسی سه چرخه مسافربری نوع PB که به "تاکسی 90 ین" معروف است، وسیله‌ای محبوب به منظور رسیدن از نقطه A به B در شهر هیروشیما بود. کامیون‌های سه چرخه در هیروشیما پس از جنگ یک منظره رایج بود. با انعکاس پیشرفت، بهبود شهر و تغییر نیازهای بازار، کامیون‌ها از نظر اندازه بزرگتر و در انواع بیشتری تولید شدند.

در سال 1949، یک ماشین سواری سه چرخه چهار نفره، بر اساس کامیون سه چرخه Type GB با فضای بار اصلاح شده، توسعه یافت. در سال بعد یک خودروی سواری سه چرخه 701 سی سی 6 نفره جدید به بازار عرضه شد که به عنوان یک وسیله نقلیه سواری سه چرخه معتبر توسعه پیدا نمود؛ اما سرنوشت غم‌انگیزی در انتظار خودروهای سواری سه چرخه بود. با توجه به تولید کامل خودروهای سواری چهار چرخ کوچک که در سال 1952 آغاز شد، کامیون‌های سه چرخه به آرامی از خیابان‌ها ناپدید شدند.

مزدا اولین خودروی سواری خود را با نام مزدا R360 کوپه در سال 1960 معرفی کرد، خودرویی جمع و جور که در ژاپن محبوبیت یافت و مزدا را به عنوان یک بازیگر جدی در بازار خودرو معرفی کرد. در سال 1961 مزدا همکاری قابل توجهی را با خودروساز آلمانی NSU و مخترع موتور وانکل، فلیکس وانکل، به جهت توسعه یک موتور دوار آغاز کرد. این همکاری منجر به تبدیل شدن مزدا به تنها تولیدکننده خودرو گردید که موفق به تولید انبوه موتور دوار شده است.

یک موتور دوار، کوچکتر و سبکتر از یک موتور پیستونی معمولی بوده و نسبت قدرت به وزن بالاتری دارد. از آنجایی که هیچ قسمت رفت و برگشتی ندارد (فقط یک روتور سه طرفه که در یک محفظه می‌چرخد) آرام‌تر و نرم‌تر است. در سال 1967 اولین خودروی با موتور چرخشی، مزدا کازمو اسپرت 110S، معرفی شد. موتور دوار نشانه مهارت مهندسی مزدا و نماد تعهد آن به نوآوری بود و در نهایت جایگاه دائمی این شرکت را در آسمان خودرو تضمین کرد.

در حالی که خودروسازان دیگر با تلاش زیاد موفق به تولید موتور چرخشی نشدند، مزدا قاطعانه از کوتاه آمدن در مقابل چالش های این موتور پیچیده سر باز زد. مشکل اصلی خراشیدگی مکرر (به نام مستعار "علامت پنجه شیطان") روی سطح داخلی بدنه موتور بود. مهندسان مزدا، به رهبری کنیچی یاماموتو، در نهایت نه تنها مشکل را با آب بندی آلیاژ آلومینیوم گرافیت حل کردند، بلکه معایب دیگری مانند مصرف بیش از حد روغن و کمبود گشتاور پایین را نیز برطرف کردند. در نهایت، موتور دوار وارد بازار شد. این ترکیب برنده منجر به موفقیت فروش قابل توجهی برای مزدا در دهه 1970 شد. تنها در سال 1972 حدود 100000 خودروی چرخشی در ایالات متحده فروخته شد و در ادامه آن دهه، نیمی از تولید خودروهای مزدا با موتور دوار تامین شد.

مزدا Luce R130 کوپه در سال 1969 عرضه شد و با طراحی زیبای بدنه Bertone و عملکرد چشمگیر، تنها خودروی دیفرانسیل جلو و موتور دوار مزدا بود. در سال 1970 این شرکت با مزدا RX-2 وارد بازار آمریکای شمالی شد. پیکاپ روتاری مزدا (REPU)، تنها وانت پیکاپ با موتور چرخشی در جهان، در سال 1974 عرضه شد و دارای موتور چرخشی 1.3 لیتری 13B مزدا بود. 

در سال 1978، مزدا RX-7، یک خودروی اسپرت با موتور چرخشی را معرفی کرد که به یکی از نمادین‌ترین خودروهای تاریخ این برند تبدیل شد و به دلیل عملکرد، طراحی سبک وزن و مقرون به‌صرفه بودن مورد تحسین قرار گرفت. در همین سال مینی بوس مزدا پارک وی روتاری 26 به طور انحصاری برای بازار ژاپن ساخته شد که از موتور چرخشی 13B بهره می‌برد. مدل Super Deluxe گنجایش 13 مسافر و مدل Deluxe 26 نفر را داشت.

سال 1984 مصادف بود با تغییر رسمی نام شرکت Toyo Kogyo، Ltd به Mazda Motor Corporation. این تغییر نشان دهنده تعهد این شرکت به صنعت خودرو و حضور جهانی رو به رشد آن بود. در سال 1989، این شرکت مزدا MX-5 میاتا را معرفی کرد، یک رودستر سبک وزن، مقرون به صرفه و سرگرم‌کننده برای رانندگی که تبدیل به پرفروش‌ترین خودروی اسپرت دو سرنشینه کانورتیبل در تاریخ شد. میاتا به دلیل احیای روحیه رودسترهای کلاسیک بریتانیایی مورد ستایش قرار گرفت.

مزدا به منظور اثبات قابلیت‌های موتور دوار خود به جهان، دو 110S را وارد رویداد طاقت فرسا 84 ساعته در پیست قدرتمند نوربرگ رینگ آلمان کرد که یکی از آنها مقام چهارم را به خود اختصاص داد و این یک دستاورد شگفت انگیز برای یک ماشین جدید با یک نوع موتور جدید انقلابی قلمداد گردید.

یکی دیگر از پیروزی‌های مزدا در مسابقات استرالیایی Bathurst در سال 1975 رقم خورد که یک RX-3 که توسط دان هلند و هیروشی فوشیدا هدایت می‌شد، جایگاه شگفت‌انگیز پنجم را به دست آورد و تنها توسط رقبای قدرتمندتر V8 شکست خورد. در مسابقه Spa-Francorchamps در سال 1981 از بین 55 خودروی موجود در خط استارت، تنها 26 خودرو به پایان رسید و مزدا RX-7 اولین بار پرچم شطرنجی را رد کرد و توانست عنوان اولین خودروی ژاپنی که در این مسابقات برنده شده بود، را به نام خود ثبت نماید.

در سال 1996 مزدا به دلیل رکود اقتصادی ژاپن و افزایش رقابت، با مشکلات مالی مواجه شد. این باعث شد که شرکت فورد موتور سهام خود را در مزدا به 33.4 درصد افزایش دهد و نفوذ قابل توجهی بر عملیات شرکت به دست آورد.

در دهه 2000، مزدا تحت هدایت فورد دستخوش بازسازی قابل توجهی شد. این شرکت کمپین برند "Zoom-Zoom" خود را با قرار دادن مزدا به عنوان یک برند متمرکز بر لذت رانندگی معرفی کرد. در سال 2003 مزدا 3 معرفی شد، خودرویی جمع و جور که به یکی از پرفروش‌ترین مدل‌های آن در سطح جهانی تبدیل شد. مزدا 3 به دلیل طراحی، دینامیک رانندگی و کارایی آن مورد تحسین قرار گرفت. RX-8 که توسط مدیر طراحی کنونی مزدا، ایکو مائدا در همین سال طراحی شده بود، به عنوان یک خودروی مفهومی، طراحی قابل توجهی برای جاده‌ها داشت.

در سال 2010، فورد سهام خود را در مزدا به 3.5 درصد کاهش و عملاً به مشارکت عمیق بین دو شرکت پایان داد. Mazda به طور مستقل شروع به فعالیت کرد و بر توسعه هویت منحصر به فرد خود تمرکز کرد. سال 2012 با معرفی فناوری SkyActiv مزدا همراه بود که شامل طیف وسیعی از موتورها، گیربکس ها و شاسی بود که برای بهبود راندمان سوخت و عملکرد رانندگی بدون به خطر انداختن لذت رانندگی طراحی شد. این فناوری در استراتژی مزدا برای متمایز کردن خود از سایر خودروسازان نقش اساسی داشت. در سال 2019 مزدا صدمین سالگرد خود را جشن گرفت، نقطه عطف مهمی که منعکس کننده انعطاف پذیری و نوآوری آن در طول سال‌ها بود.

در دهه 2020 مزدا همچنان بر هدف خود برای ایجاد خودروهایی که نه تنها کارآمد و قابل اعتماد هستند، بلکه برای رانندگی سرگرم کننده نیز تمرکز کرده است. این شرکت همچنین اعلام کرد که قصد دارد به سمت اقدامات پایدارتر از جمله معرفی خودروهای الکتریکی و هیبریدی حرکت کند. 

مزدا لوح تقدیر 2020 را به جهت علم و فناوری را از سوی وزیر آموزش، فرهنگ، رشته، علم و فناوری ژاپن دریافت کرد. همچنین، مزدا و سومیتومو برای انتقال سهام MMVO، یک پایگاه تولید سرمایه گذاری مشترک در مکزیک، توافق کردند. این شرکت جایزه بزرگ حفاظت از انرژی 2020 جایزه وزیر اقتصاد، تجارت و صنعت و همچنین جایزه رئیس ECCJ (مرکز حفاظت از انرژی، ژاپن) را هم دریافت نمود.

در سال 2021، اولین خودروی EV، مزدا MX-30 EV Model در ژاپن عرضه شد. فروش مدل‌های Hybrid XS Special و Hybrid XT Special Edition اضافه شده به خط تولید کراس اوور مزدا Flair در ژاپن نیز آغاز شد. در این سال سوزوکی، سوبارو، دایهاتسو، تویوتا و مزدا در مورد توسعه مشترک مشخصات فنی برای نسل بعدی دستگاه‌های ارتباطی خودرو به توافق رسیدند.

در سال 2022 تولید شاسی بلند جدید مزدا CX-50 کراس اوور برای بازار آمریکای شمالی در کارخانه جدید ایالات متحده آغاز گردید. همچنین در این سال مزدا CX-60 نیز برای فروش عرضه داشت. در سال 2023 تولید انبوه مزدا MX-30 e-Skyactiv R-EV راه‌اندازی شد و حجم کل تولید خودرو با موتور دوار مزدا از دو میلیون دستگاه فراتر رفت. این شرکت همچنین در این سال، نسل چهارم Flair Wagon ، Flair Wagon Custom Style و مزدا MX-30 Rotary EV کاملاً جدید را در ژاپن راه‌اندازی کرد.

اهداف و انگیزه‌های اصلی مزدا در طول سال‌ها تکامل یافته، اما همیشه بر نوآوری، لذت رانندگی و پایداری متمرکز بوده است. مزدا همیشه هدف خود را متمایز ساختن خود از طریق فناوری نوآورانه، به ویژه با موتور چرخشی و فناوری SkyActiv خود در نظر گرفته است. فلسفه مهندسی این شرکت بر ایجاد وسایل نقلیه‌ای متمرکز بوده که هم رانندگی سرگرم کننده و هم دوستدار محیط زیست باشد.

مفهوم "جینبا ایتتای" (یگانگی اسب و سوار) در فلسفه طراحی مزدا مورد توجه است. خودروهای مزدا برای ایجاد ارتباط بین راننده و وسیله نقلیه طراحی شده‌اند و بر لذت رانندگی تاکید دارند. علاوه بر این، شرکت مزدا در سال‌های اخیر متعهد به کاهش اثرات زیست محیطی خود گردیده است. این شامل توسعه وسایل نقلیه با مصرف سوخت کمتر و کاوش در پیشرانه‌های جایگزین، مانند فناوری الکتریکی و هیبریدی است.

از مهم‌ترین دستاوردهای شرکت مزدا می‌توان به موارد زیر اشاره کرد: 

• موفقیت موتور روتاری

توسعه موتور دوار مزدا، علیرغم پیچیدگی‌ها و چالش‌های آن، دستاورد قابل توجهی بود که این شرکت را از سایر خودروسازان متمایز کرد.

• مزدا MX-5 میاتا

موفقیت MX-5 Miata که به پرفروش‌ترین رودستر تمام دوران تبدیل شد، یکی از ویژه‌ترین دستاوردهای مزدا به شمار می‌رود. این خودرو به نمادی از تعهد مزدا به لذت رانندگی تبدیل شده است.

• فناوریSkyActiv

توسعه و پیاده‌سازی فناوری SkyActiv در طیف مدل‌های آن، برای کمک به مزدا برای برآوردن خواسته‌های مدرن برای بهره‌وری سوخت بدون به خطر انداختن عملکرد، بسیار مهم بوده است.

• گسترش جهانی

مزدا با موفقیت حضور خود را در بازارهای کلیدی جهانی از جمله آمریکای شمالی، اروپا و آسیا گسترش داد و خود را به یک برند شناخته شده در سراسر جهان تبدیل کرد.

تاریخ شرکت مزدا با نوآوری، انعطاف پذیری و تعهد به تولید وسایل نقلیه‌ای مشخص شده است که چیزی فراتر از حمل و نقل، یعنی تجربه رانندگی منحصر به فردی را ارائه می‌دهند. این شرکت همچنان با تمرکز بر پایداری و پیشرفت فناوری، چالش‌های صنعت خودروسازی مدرن را دنبال می‌کند.

خودروهای این شرکت شامل سواری، ون، کامیون، خودروهای اسپورت و کانسپت هستند که تعداد زیادی از آن‌ها از خط تولید خارج شده‌اند و بخشی از تاریخچه مزدا به شمار می‌روند مانند Mazda-Go، Millenia و Mazda Savanna.

یکی از خودروهای کانسپت مزدا RX500 است که اولین بار در نمایشگاه خودروی توکیو در سال 1970 برای عموم به نمایش گذاشته شد، RX500 از یک موتور چرخشی 10A با روتور دوقلو بهره می‌برد و دارای درهای پروانه‌ای رو به جلو بود. مزدا آن را به عنوان یک بستر آزمایشی سیار برای پیشرفت‌های این شرکت در فناوری ایمنی جاده معرفی کرد.

RX-01 1995 که به عنوان یک خودروی اسپورت مبتنی بر الگوی RX-7 FB ساخته شد، متأسفانه هرگز از مرحله مفهومی فراتر نرفت. با این حال، واحد چرخشی 13B-MSP آن به موتور RENESIS تبدیل شد که RX-8 تولیدی را تامین می کرد و ظاهر زیبای آن قطعاً مورد توجه قرار گرفته است. Furai - به معنی "صدای باد" که در یک تونل باد ساخته شده بود، در نمایشگاه خودروی دیترویت 2007 معرفی شد. این خودرو دارای شاسی مبتنی بر نمونه اولیه خودروی مسابقه‌ای C65 Le Mans مزدا است و از نسل جدید موتور 3 روتور وانکل 20B بهره می‌برد که قدرت ترسناک 450 اسب بخار (335 کیلووات) دارد. Furai ستاره بازی‌های ویدیویی متعددی از جمله «Gran Turismo» و «Forza Motorsport» است.

مزدا، یکی از برندهای معتبر خودروسازی جهان، از سال ۱۳۴۵ وارد بازار ایران شد و به سرعت توانست جایگاه ویژه‌ای در دل مشتریان ایرانی پیدا کند. این شرکت با ارائه مدل‌های مختلفی از خودروهای سواری و تجاری، به نیازهای متنوع بازار پاسخ داد. یکی از نقاط عطف حضور مزدا در ایران، همکاری با شرکت ایران‌خودرو بود که منجر به تولید و مونتاژ مدل‌های مختلفی از جمله مزدا ۳ و مزدا ۲ در کشور شد. این همکاری نه تنها به افزایش کیفیت خودروها کمک کرد، بلکه به اشتغال‌زایی و توسعه صنعت خودروسازی در ایران نیز منجر شد.

مزدا با تمرکز بر کیفیت و فناوری‌های نوین، به تدریج توانست خود را به عنوان یک برند محبوب در میان جوانان و خانواده‌ها معرفی کند. محبوب‌ترین خودروهای مزدا در ایران شامل مزدا 2، مزدا 3 قدیم و جدید و مزدا 323 هستند. همچنین مدل‌های جدیدتر خودروهای این شرکت مانند سری CX نیز وارد کشور شده‌اند. لوازم یدکی مزدا نیز در کشور به صورت اصلی ژاپنی، استوک، چینی و تایوانی عرضه می‌شود که قطعات اورجینال کمیاب هستند و باید جستجوی بسیاری کرد تا بتوان قطعه‌ای مرغوب را تهیه کرد.

جمع‌بندی تاریخچه مزدا

مزدا، یکی از برجسته‌ترین خودروسازان ژاپنی، تاریخچه‌ای غنی و الهام‌بخش دارد که ریشه‌های آن به سال ۱۹۲۰ در شهر هیروشیما بازمی‌گردد. نخستین محصول این برند، سه‌چرخه‌ای کوچک به نام Mazda-Go بود که با نوآوری و کارایی خود آغازگر مسیری تازه در صنعت حمل‌ونقل ژاپن شد. نام “مزدا” از اهورامزدا، خدای خرد و روشنایی در آئین زرتشتی الهام گرفته، که نمادی از صلح، دانایی و پیشرفت است؛ مفاهیمی که تا به امروز در فلسفه طراحی و مهندسی مزدا حضوری پررنگ دارند.

در دهه‌های بعد، مزدا با توجه به روحیه نوآورانه و مهندسی جسورانه‌اش، به یکی از پیشگامان فناوری موتور‌های دورانی “وانکل” تبدیل شد و مدل‌های افسانه‌ای مانند Mazda RX-7 را به جهان معرفی کرد؛ خودروهایی که ترکیبی از عملکرد بالا، اصالت طراحی و لذت رانندگی بودند. پس از آن، مزدا با شعار “Zoom-Zoom” بار دیگر روح پویایی، مهارت فنی و رانندگی تجربه‌محور را در محصولات خود جا انداخت. امروزه این برند با به‌کارگیری فناوری‌های سبز مانند SkyActiv و طراحی‌های چشم‌نواز مبتنی بر فلسفه KODO – روح حرکت، جایگاه خود را به‌عنوان شرکتی با اصالت و آینده‌نگر در میان خودروسازان جهانی تثبیت کرده است.

بیشتر بخوانید:

تاریخچه تویوتا

تاریخچه رنو